W czerwcu 2022 roku na zaproszenie Hungarian Funeral Association OTEI (Országos Temetkezési Egyesület és Ipartestület) miałam zaszczyt wygłosić prelekcję na temat innowacji i wyzwań w polskiej branży pogrzebowej “Nawet małe zmiany, czynią dużą różnicę”. Była ona częścią większej konferencji z udziałem wspaniałych mówców z Hiszpanii, Czech i Węgier. W spotkaniu uczestniczyło ponad 100 przedsiębiorców pogrzebowych z Węgier. Czytaj dalej, jeśli chcesz wiedzieć o czym mówiłam.
Oczywiście innowacje można prezentować na wielu płaszczyznach i z wielu perspektyw znacząco wykraczających poza tą przedstawioną przeze mnie w czasie konferencji – małe zmiany, które mogą uczynić dużą różnicę. Dlaczego wybrałam właśnie taki obszar? Wszyscy przedsiębiorcy zaczynają przecież z jakiegoś poziomu swojej oferty, z określonymi zasobami i potrzebą, by innowacje wdrożyć.
Zwykle spektakularne nowości nie są możliwe do wdrożenia od razu ze względu na ograniczone budżety lub zasoby – brak ludzi bądź czasu. Dlatego zaczęłam od definicji innowacji, aby wszyscy słuchacze mieli ten sam punkt odniesienia. Następnie omówiłam 10 typów innowacji – obszarów, w których możemy odkrywać szanse na stworzenie nowych produktów i usług pamiętając jednocześnie, że każda innowacja zaczyna się od klienta i to jego potrzeby powinniśmy przede wszystkim traktować priorytetowo.
W drugiej części prelekcji wskazałam 4 główne wyzwania stojące przed polską branżą pogrzebową, 4 wiodące kierunki zmian które już się dzieją i będą postępować w perspektywie najbliższych kilku lat oraz wybrane innowacyjne produkty, usługi dostępne na polskim rynku lub wprowadzane przez polskie firmy na rynki zagraniczne.
Innowacja oznacza zmianę
Innowacja oznacza wprowadzenie czegoś nowego, a to oznacza zmianę. Zmianę, która może być z kolei definiowana jako rewolucja lub ewolucja. Raczej zachęcałabym przedsiębiorców do podjęcia transformacji na drodze ewolucji czyli stopniowego rozwoju krok po kroku opartego na spełnianiu potrzeb współczesnych klientów. Jednak niezależnie od wybranej ścieżki cel jest ten sam – poprawa jakości pracy przedsiębiorców, usług dla rodzin i finalnie sukces firmy.
Czy te zmiany muszą być duże, by były znaczące? To zależy. Większość innowacji powstaje, ponieważ przez większość czasu staramy się, by stać się lepszymi w tym, co już robimy. W mojej opinii nawet małe zmiany owocują nową jakością i lepiej jest zmienić cokolwiek wnosząc nową jakość niż nie zmienić nic i tkwić tam, gdzie aktualnie się znajdujemy. Gdzie szukać innowacji? Można wskazać 10 takich obszarów związanych z funkcjonowaniem biznesu, ofertą oraz doświadczeniem klienta w kontakcie z naszym produktem czy usługą.
Polska – wyzwania, zmiany, innowacje
Myślę, że można powiedzieć, że polskie społeczeństwo jest bardziej otwarte na innowacje i gotowe do wprowadzenia zmian niż sami przedsiębiorcy prowadzący firmy pogrzebowe, którzy przecież również to społeczeństwo tworzą. Należy też powiedzieć, że rynek usług pogrzebowych w Polsce jest zróżnicowany. Inaczej wyglądają pogrzeby na wschodzie kraju, inaczej na północy a jeszcze inaczej na południu i zachodzie. Różnice widoczne są również między pogrzebami na wsiach i w miastach.
Elementem wspólnym jest szacunek i poszanowanie dla zmarłych oraz ich Rodzin.
Co moim zdaniem jest wyzwaniem na najbliższe lata dla polskiej branży pogrzebowej?
- Kryzys wiary i odwracanie się od instytucji kościoła katolickiego.
- Przestarzałe prawo pogrzebowe z 1959 roku, które nie przystaje do współczesnych czasów
– ani do potrzeb społecznych ani do potrzeb przedsiębiorców. Rząd pracuje obecnie nad nowelizacją ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych – z pewnością ureguluje ona pracę przedsiębiorców i szereg aspektów ich codziennej pracy, wpłynie na digitalizację branży oraz ureguluje niektóre kwestie prawne związane z ekologią, ale wciąż nie będzie przystawało do potrzeb społecznych takich jak tworzenie lasów czy ogrodów pamięci, przechowywanie prochów w domu, pochówki na morzu czy rozsypywanie prochów. - Zmiana pokoleniowa następująca z jednej strony w społeczeństwie – żyjemy w czasach generacji Z, osób urodzonych w czasach internetu, nieznających rzeczywistości bez tego medium, dla których nowoczesne rozwiązania oparte na chmurze są czymś naturalnym. Z drugiej strony zmiana pokoleniowa następuje również w zakładach pogrzebowych – wiele firm jest firmami rodzinnymi i wielopokoleniowymi i teraz jest czas, gdy rodzice wycofują się oddając stery biznesu w ręce swoich dzieci, które zwykle są bardziej skłonne do implementacji nowych rozwiązań i produktów.
- Zmiany klimatu i wiążące się z nimi niestabilne warunki pogodowe, rosnące ilości odpadów, niedobory surowców – kształtują one nasze codzienne życie, w którym staramy się być bardziej odpowiedzialni, bardziej świadomi i chętni do używania produktów ekologicznych, stosowania zasad ekonomii współdzielenia, czy praktykowania zero waste. Warto również odnotować, że coraz więcej z nas chętnie utożsamia cykl swojego życia z cyklem zmian zachodzących w naturze.
Jakie zmiany dokonują się już teraz w polskiej branży pogrzebowej?
Cyfrowa transformacja, która staje się czymś oczywistym, ponieważ każdy z nas coraz więcej czynności codziennego życia przenosi do internetu, aplikacji, systemów teleinformatycznych – w internecie szukamy bieżących informacji, oglądamy filmy, robimy zakupy i umawiamy wizyty lekarskie. Zatem mówiąc o cyfrowej transformacji powinniśmy rozumieć ją jako coś więcej niż strona internetowa, SEO (Search Engine Optimization, czyli optymalizacja stron www pod wyszukiwarki internetowe), SEM (Search Engine Marketing, czyli marketing w wyszukiwarkach internetowych) i profil w Social Mediach. Powinniśmy rozważyć korzystanie z aplikacji, systemów opartych na chmurze, elektronicznych powiadomień pogrzebowych, cyfrowego mapowania cmentarzy, oprogramowania ułatwiającego zarządzanie i planowanie pracy w firmie pogrzebowej, czy przeniesienie formalności związanych z pogrzebem do Internetu a także cyfrowe upamiętnianie zmarłych. A w nieco odleglejszej przyszłości rozwiązania oparte na AI (Artificial Intelligence, czyli sztucznej inteligencji) i VR (Virtual Reality, czyli rzeczywistości wirtualnej).
Nowoczesne wzornictwo produktów funeralnych – głównie urn, trumien, nagrobków – klienci coraz częściej oczekują, że będą one pozbawione symboli religijnych i zostaną produkowane w sposób odpowiedzialny i zrównoważony względem środowiska przyrodniczego.
Zrównoważony rozwój staje się coraz ważniejszy w wielu aspektach naszego codziennego życia. Z jednej strony w społeczeństwie jest ogromne pragnienie, by móc organizować pogrzeby ekologiczne, rozsypywać prochy, tworzyć lasy pamięci zamiast tradycyjnych cmentarzy, a z drugiej strony prawo pozwala nam jedynie na takie działania jak oszczędzanie zasobów w biurze, oszczędzanie wody na cmentarzach, sprzedawanie ekoproduktów (trumien, urn), korzystanie z odnawialnych źródeł energii oraz elektrycznych lub hybrydowych karawanów.
Zmiany kulturowe – obserwujemy kształtowanie się ruchu społecznego skupionego wokół tematu oswajania śmierci, odnawiania dawnych tradycji pogrzebowych – takich jak pieśni żałobne, czuwanie czy zaangażowanie rodziny w przygotowanie osoby zmarłej do pogrzebu, ale też tworzenia nowoczesnych świeckich rytuałów w duchu zjawiska “death positive”. Coraz więcej rodzin wyraża zainteresowanie personalizowanymi ceremoniami pogrzebowymi i jest gotowa rozmawiać o śmierci i umieraniu bardziej otwarcie, bez tabu.
Na koniec mała zachęta dla przedsiębiorców pogrzebowych – bądźcie zmianą, którą chcielibyście zobaczyć w świecie. Mam nadzieję, że niezależnie od okoliczności, jakie przyniesie przyszłość, pozostaniecie ciekawi potrzeb waszych klientów i znajdziecie w sobie odwagę, by podjąć ryzyko wdrażania innowacji w branży pogrzebowej.
Niniejszy tekst stanowi opracowanie autorskie. Podlega ochronie na mocy Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. Kopiowanie całości lub fragmentów bez zgody autorki jest zabronione.
Chcesz porozmawiać o innowacjach w branży pogrzebowej, chciałbyś zaprosić mnie do wygłoszenia prelekcji – napisz do mnie.